Paulo Coelho - không chỉ nổi tiếng với 'Nhà giả kim'

Nhà văn Brazil nổi tiếng Paulo Coelho không chỉ viết về sự hoàn thiện bản thân và hạnh phúc cá nhân. Ông còn là hiện thân cho những câu chuyện thành công của mình. Tác giả của tiểu thuyết best-seller Nhà giả kim vừa tròn 75 tuổi vào hôm qua 24/8.

Tác giả 'Nhà giả kim' Paulo Coelho quyết bảo vệ BTS dù bị đe doạ

Tác giả Nhà giả kim hết lời ca ngợi tinh thần làm việc của BTS và gửi lời đặc biệt tới ARMY.

Coelho là tác giả Brazil nổi tiếng nhất ở nước ngoài. Sách của ông đã được dịch ra 88 thứ tiếng và xuất bản ở 170 quốc gia, lượng sách bán ra đã đạt hơn 320 triệu bản. Theo cây bút đã đoạt hàng chục giải thưởng quốc tế này, ông viết sách không phải để “cầu” tiền bạc hay danh vọng. “Đó là một con đường để tự hiểu biết” - Coelho đã nhiều lần nhấn mạnh trong các cuộc phỏng vấn. Ông nói, viết là một cách để chia sẻ những câu hỏi của nhân loại trước vô số độc giả trên toàn cầu.

Hành trình khám phá bản thân

Coelho phân biệt rõ ràng mình với các tác giả Brazil khác. Các cuốn truyện của ông không đề cập đến “văn hóa ca cao” đặc trưng của Brazil như các tác phẩm nổi tiếng của Jorge Amado (nhà văn Brazil nổi tiếng thế kỷ 20) hay bạo lực đô thị, với thực trạng tàn khốc và nhói lòng ở Rio de Janeiro như cuốn best-seller City of God (Thành phố của Chúa) của Paulo Lins (từng được chuyển thể thành phim và được đề cử 4 giải Oscar).

Những cuốn truyện đầu tiên của Coelho dựa trên những ấn tượng của ông về chuyến hành hương đến Santiago de Compostela dọc theo con đường Saint James (kéo dài từ biên giới với Pháp - Tây Ban Nha đến thành phố Santiago de Compostela). Khi ra mắt vào những năm 1980, không ai có thể đoán trước được thành công sau này của những cuốn sách đó. Nhưng khi Nhà giả kim (The Alchemist) được xuất bản ở Brazil vào năm 1988, câu chuyện thấm đẫm chất thơ này đã đưa tác giả đến với thành công đặc biệt.

Đó là câu chuyện về cậu bé Andalusian Santiago muốn tìm hiểu về thế giới với tư cách là một người chăn cừu. Nó đã trở thành cuốn sách Brazil bán chạy nhất từ trước đến nay, đồng thời lọt vào danh sách best-seller ở 18 quốc gia, tiêu thụ được hơn 65 triệu bản trên thế giới và dịch ra 56 thứ tiếng, trong đó có tiếng Việt. Tác phẩm sau đó được dựng thành phim do Lawrence Fishburne - một diễn viên rất hâm mộ Coelho - sản xuất. Các tác phẩm khác của ông bao gồm Hành hương (được công ty Arxel Tribe lấy ý tưởng xây dựng một trò chơi vi tính), Bên sông Piedra tôi ngồi xuống và khóc và Những nữ chiến binh.

Nhưng để đến được thành công như vậy, Coelho đã trải qua nhiều giai đoạn tự khám phá tâm hồn mình.

Sinh ngày 24/8/1947 tại Rio de Janeiro, Coelho lớn lên trong một gia đình Công giáo (nhưng từ nhỏ ông đã phản đối tôn giáo). Khi còn là sinh viên tại Đại học Luật, ông đã thử tìm hiểu về ma túy và thuyết siêu hình. Cha mẹ Coelho nghĩ con trai mình mắc bệnh tâm thần và đã đưa ông vào viện tâm thần nhiều lần. Ở đó ông nhiều lần phải trải qua liệu pháp sốc điện. Sau đó, Coelho kể lại trải nghiệm này trong cuốn tiểu thuyết Veronika Decides to Die (Veronika quyết chết - 1998), cuốn sách kể về Veronika, một cô gái người Slovenia dường như có tất cả mọi thứ trong cuộc sống nhưng lại quyết định sẽ tự sát. Thông điệp chính của cuốn truyện này là “sự điên rồ khi quá phổ biến sẽ trở thành bình thường”. Cuốn truyện này đã được đề cử giải Văn chương Dublin IMPAC Quốc tế.

Coelho còn cầm bút ở vai trò nhà báo, tác giả ca khúc và nhà biên kịch. Ông được biết đến ở quê hương mình trên tư cách này khi viết lời bài hát cho huyền thoại nhạc rock Raul Seixas. Coelho kể rằng, cứ sau mỗi lần được điều trị bằng liệu pháp sốc điện, ông lại bay đến vùng Đông Bắc Bahia, gặp gỡ Seixas để sáng tác nhạc. “Nhưng Coelho không muốn trở thành nhạc sĩ, nhà báo hoặc theo bất cứ nghề nào khác. Ông chỉ có một ước mơ duy nhất: Trở thành nhà văn nổi tiếng” - theo nhà báo Fernando Morais, tác giả cuốn tiểu sử mới nhất về nhà văn mang tựa đề The Magus.

Người viết ngụ ngôn hiện đại

Năm 1977, Coelho rời quê hương và cùng vợ chuyển đến London (Anh) trong một năm. Ở đây, ông cố gắng để có được chỗ đứng trong vai trò nhà văn nhưng không thành công. Sau khi trở về Brazil, Coelho có một thời gian ngắn làm Giám đốc công ty thu âm CBS ở Brazil nhưng sau đó ông quyết định tập trung vào việc viết lách. Trong thời gian đó, ông đã trở lại với đức tin Công giáo.

Những khám phá tôn giáo của Coelho, từ chủ nghĩa thần bí đến thuyết độc thần, đã được đón nhận nồng nhiệt ở thế giới phương Tây. Coelho được xem là một bậc thầy văn học về tâm linh. Công thức của ông rất đơn giản và hiệu quả: Không lãng phí thời gian với những câu chuyện ngôn ngữ hoặc phân tích tâm lý. Thay vào đó ông cung cấp cho người đọc những câu chuyện được viết kết hợp với lời khuyên hoặc sự định hướng.

Các nhà phê bình văn học thường lên án phong cách của Coelho là quá đơn giản. Nhưng độc giả trên toàn thế giới yêu mến ông vì những trang viết rất khúc triết và rõ ràng. Những người nổi tiếng như ngôi sao nhạc pop Madonna và nhà văn đoạt giải Nobel văn học Kenzaburo Oe cũng nằm trong số những người yêu thích tác phẩm của ông.

Dù vậy, cũng có người cho rằng tiểu thuyết của Coelho có quá nhiều tính chất “thương mại”. Sự kiện ông được vào Viện Hàn lâm Văn chương Brazil (ABL) đã gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng độc giả Brazil và ngay trong chính Viện Hàn lâm.

Nhà phê bình văn học Idelber Avelar, giáo sư văn học Mỹ Latinh tại Đại học Tulane ở New Orleans, Mỹ đã tóm tắt về hiện tượng văn học Coelho: “Coelho đã đưa thể loại truyện ngụ ngôn vào văn học thương mại hiện đại. Theo truyền thống, câu chuyện ngụ ngôn luôn cuốn hút độc giả, bởi vì nó đơn giản và dễ hiểu trong khi vẫn bí ẩn, như Chúa Jesus trong Kinh thánh hoặc những tác phẩm giả của thời Trung cổ”.

• Tác giả 'Nhà giả kim' Paulo Coelho quyết bảo vệ BTS dù bị đe doạ
• Tác giả ‘Nhà giả kim’ Paulo Coelho lớn tiếng bảo vệ BTS, gọi anti-fan là fan ngầm

Tác phẩm của Coelho cũng thể hiện sự phong phú này. Mặc dù các cuốn truyện của ông không hoàn toàn được xếp vào loại sách mang lời khuyên định hướng nhưng chúng vượt ra ngoài văn học thông thường. Các tác phẩm của Coelho luôn nằm trong danh sách best-seller và thường xuyên được thảo luận tại Viện Hàn lâm Văn học Brazil. Sau này, sự quan tâm đến văn học châu Mỹ Latinh giảm xuống trên khắp châu Âu nhưng Coelho vẫn là một trong số ít nhà văn Brazil thành công về mặt thương mại, vượt xa tác giả đồng hương ăn khách bậc nhất lúc bấy giờ là Jorge Amado.

“Paulo Coelho không mang đặc trưng của một tác giả Brazil. Tác phẩm của ông không tác động đến hình ảnh của Brazil ở nước ngoài. Coelho là một tác giả toàn cầu hóa. Nếu bạn nhìn vào các chủ đề trong sách của ông, chúng cũng có thể được viết bởi một nhà văn châu Âu, Bắc Mỹ hoặc Ả rập” - dịch giả kiêm giáo sư văn học Berthold Zilly nhận xét.

Đơn cử, những cuốn sách của Coelho từng được đón nhận rất nhiệt tình ở một đất nước vốn hoài nghi về tôn giáo như Đức. Oliver Precht, người đã dịch nhiều tác phẩm của các tác giả Brazil sang tiếng Đức, cho rằng thành công của Coelho đến từ những khát vọng phổ quát với nhân lại, chẳng hạn như tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống, tìm kiếm sự thật hoặc mối liên hệ với các số phận cá nhân. Và từ đó, những cuốn sách của Coelho cũng đã vượt lên những bối cảnh về lịch sử hay địa lý mà nó từng ra đời.

Việt Lâm (tổng hợp)