GS Nguyễn Lân - nhà giáo viết văn từ thuở 'phôi thai'

(Thethaovanhoa.vn) - Công chúng thường nhắc đến cố GS Nguyễn Lân như một nhà giáo, nhà biên soạn từ điển, còn chuyện ông viết văn thì ít người biết. Nhân 10 năm ngày mất của ông, người thân xuất bản cuốn sách Tập truyện Nguyễn Lân.

Hội thảo về cuộc đời và sự nghiệp GS Nguyễn Lân (1906-2013) nhân 10 năm ngày mất của ông diễn ra sáng 10/12 tại Đại học Sư phạm Hà Nội,.

Đại gia đình Nguyễn Lân gồm của những người con thành đạt như Nguyễn Lân Dũng, Nguyễn Lân Cường, Nguyễn Lân Hùng Nguyễn Lân Việt… và gia quyến đã có mặt.

1. Theo người con trai Nguyễn Lân Dũng, cuốn Tập truyện Nguyễn Lân vừa ra mắt là cuốn sách đầu tiên tập hợp khá đầy đủ các tác phẩm văn học tiêu biểu của người cha quá cố. GS Nguyễn Lân viết văn với bút danh Từ Ngọc - tên ghép giữa quê mẹ Từ Sơn và quê cha Ngọc Lập.

Sách đăng 3 truyện dài và 8 truyện ngắn của Nguyễn Lân, nhưng không có tiểu thuyết đầu tay được nhiều người nhắc đến Cậu bé nhà quê.

Tác phẩm đầu tay của GS, nhà giáo nhân dân quá cố là tiểu thuyết Cậu bé nhà quê (1925), ra đời cùng thời điểm với Tố Tâm của Hoàng Ngọc Phách – cả hai tác giả đều là cựu sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Đông Dương. Theo TS Trân Văn Toàn của Đại học Sư phạm Hà Nội, đây là thời "phôi thai" của văn học Việt Nam hiện đại, cũng là lúc thể loại tiểu thuyết có những bước đi đầu tiên ở Việt Nam.

Theo GS Nguyễn Đình Chú, dù chưa xuất sắc, Cậu bé nhà quê có thể coi là tiểu thuyết mở đầu cho đề tài nông thôn và phần nào là khuynh hướng sáng tác hiện thực chủ nghĩa ở Việt Nam. Nhưng dù với đề tài nào, viết văn hay nghiên cứu, "nhân tố cốt lõi trong tác phẩm của GS Nguyễn Lân vẫn là triết lý của một nhà giáo dục".

2. Trong lời nói đầu cuốn Tập truyện Nguyễn Lân, PGS-TS Lê Đức Hạnh (Viện Văn học) đề xuất nên đưa GS Nguyễn Lân vào văn học sử Việt Nam giai đoạn trước cách mạng.

"Trong cuộc đời, vì lẽ này hay lẽ khác, GS Nguyễn Lân đã "ly hôn" với văn chương. Nhưng những tiểu thuyết và truyện ngắn của GS với bút danh Từ Ngọc đã để lại một văn phong trong sáng, chuẩn xác, tài hoa và không thể thiếu là tấm lòng" – GS Nguyễn Đình Chú, học trò của Nguyễn Lân nói về thầy.

Trong số hàng trăm nghìn người học sinh của mình, GS Nguyễn Lân có một học sinh là nhà văn, lại nổi tiếng, đó là nhà văn Ma Văn Kháng. Ma Văn Kháng vừa kết thúc sự nghiệp bằng cuốn tiểu thuyết cuối cùng, ra mắt hồi tháng 11.

Ma Văn Kháng cho rằng, chưa viết về người thầy như một hình tượng văn chương, đó là điều đáng tiếc.Ông nói: "Văn chương, hơn rất nhiều thể loại khác, là nơi lưu giữ đặc hiệu, chân xác nhất bóng hình cuộc đời và con người".

Nói về thầy, nhà văn gần 80 tuổi cho rằng GS Nguyễn Lân không chỉ là người viết văn, mà bản thân ông là một hình tượng đẹp cho văn chương.