Bánh chưng tập thể, một thời...

13/01/2011 15:38 GMT+7

(TT&VH) - Thời ấy gắn với mấy chục năm “sổ gạo”, vào mỗi dịp Tết, ai có tên thì đều được lương thực quốc doanh cho mua 1 cân gạo nếp. Ở các gia đình thì lo gói - luộc bánh chưng chẳng có gì vất vả, song ở các bếp tập thể ở trường đại học, nhà máy, công ty xây dựng... thì “mệt, mà vui”. Mệt bởi phải làm sao để “bám” các cửa hàng để mà mua đủ được gạo nếp, lá dong theo tiêu chuẩn của cả tập thể, rồi lo để lúc mọi người về nghỉ Tết ai cũng có 2 chiếc bánh. Có người dùng ăn dọc đường sau mấy chục giờ chen chúc thậm chí ngồi cả lên nóc toa tàu mới về được tới nhà.

Mệt thì mệt nhưng mà vui, bởi gói và luộc bánh là dịp để nhiều người góp sự “khéo tay” của mình. Các nam thành viên mỗi công ty, nhà máy... xung phong vào công việc này, thường được giao bổ củi (hoặc nắm thêm than quả bàng), rồi rửa lá dong, chẻ lạt giang. Các chị em thì tíu tít gói bánh chưng vuông, tròn theo phong tục quê mình, nhưng đều đủ 5 lạng gạo ôm đủ 1 lạng đỗ và 1 lạng thịt. Đến khâu luộc, lắm bếp tập thể phân công (vì ngày 28-29 và nửa ngày 30 Tết còn phải công tác) từ 6 giờ chiều nay đến 6 giờ sáng mai là 6 ca giữ lửa, mà các ca cuối do nam gánh vác vì “khỏe hơn, chịu mất ngủ giỏi hơn”. Cứ tăm tắp các công đoạn, để sau mấy hôm chung sức để hôm bánh rền, cả đơn vị vây quanh nồi bánh chưng vớt ra nghi ngút khói.

Tôi có lần mắc lỗi mà “được tha”, khi ở ca cuối, nghe nước chảo vẫn sôi lịch xịch nên quên tiếp nước, cứ mải kê sổ lên đầu gối mà tập làm thơ, Khi vớt, cả lớp bánh trên cùng đều cháy các cạnh ép sát thành chảo. Một chị lớn tuổi bảo rằng “Không sao, vẫn ăn được, mà bánh chưng cháy cạnh lại có hương vị thơm lạ”. Rồi ai cũng vui nhận 2 chiếu bánh “thơm lạ” ấy, chỉ “bắt đền” tôi rằng phải gắng viết được nhiều tin - bài về công ty mình.

Ôi, một thời tập thể đồng cam cộng khổ để có được những cái bánh chưng, và kèm theo đó là những cái Tết nặng nghĩa tình, quên sao được.

Nay, vài phút ra chợ, có ngay bánh chưng “cao cấp”, nhưng dường như lại rất “nhẹ” cái dư vị Tết tập thể một thời.

Nguyễn Quang Vinh