Độc đáo việc thi tuyển cụ Từ tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng

09/04/2019 20:33 GMT+7 | Văn hoá

(Thethaovanhoa.vn) - Thường thì cụ thủ Từ ở các đền thờ của Việt Nam là người cao tuổi, đức cao vọng trọng nhất của làng, được nhân dân suy tôn, bầu chọn và có thể làm trong nhiều năm liền.

Phân luồng giao thông phục vụ Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng 2019

Phân luồng giao thông phục vụ Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng 2019

Ngành Giao thông vận tải tỉnh Phú Thọ đã xây dựng kế hoạch phân luồng giao thông nhằm mục tiêu an toàn, thông suốt trong những ngày diễn ra Giỗ tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng năm 2019 từ ngày 12/4/2019 đến 14/4/2019 (tức ngày 8 đến 10/3 âm lịch).

Nhưng ở các đền trong Khu di tích lịch sử Đền Hùng, các cụ thủ từ không chỉ được cộng đồng suy tôn, bầu chọn, mà còn phải trải qua nhiều phần thi rất khắt khe do Ban tổ chức đưa ra. Đặt biệt, các cụ thủ từ chỉ vinh dự được làm một lần trong đời và thời gian cũng chỉ kéo dài một năm.

Gần 20 năm nay, tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng, hàng năm đều diễn ra cuộc thi tuyển cụ Từ để chăm lo việc hương khói cho các đền trong khu di tích. Việc thi tuyển này nhằm chọn ra người có đủ tài đức, sức khỏe tốt, hiểu về lịch sử, nắm rõ các văn bản pháp quy liên quan đến Khu di tích lịch sử Đền Hùng, nắm chắc quy hoạch, kiến trúc các đền chùa trong khu di tích, thực hành thành thạo các nghi lễ thờ cúng Hùng Vương… 

Chú thích ảnh
Cụ Vũ Ngọc Hùng, thủ Từ đền Hạ

Hiện Khu di tích lịch sử Đền Hùng có 6 đền gồm: Đền Quốc Tổ Lạc Long Quân, Đền Mẫu Âu Cơ, Đền Thượng, Đền Trung, Đền Hạ và Đền Giếng. Nếu như Đền Quốc Tổ Lạc Long Quân và Đền Mẫu Âu Cơ mới được xây dựng trong những năm gần đây, thì các đền còn lại đã có từ rất lâu đời. Vì vậy, việc thi chọn các cụ thủ Từ của Đền Thượng, Đền Trung, Đền Hạ và Đền Giếng được nhân dân hết sức coi trọng, hai đền còn lại do Ban Quản lý khu di tích Đền Hùng phân công người quản lý.

Ông Phạm Quốc Khánh, Phó Giám đốc Khu di tích lịch sử Đền Hùng cho biết: “Việc thi tuyển cụ Từ được coi là một trong những việc quan trọng nhất trong năm. Các cụ tham dự kỳ thi phải có tư chất đạo đức tốt, ngoại hình ưa nhìn, khỏe mạnh, không bị khuyết tật, và đặc biệt là phải hiểu rõ về lịch sử Đền Hùng, thuộc lòng các bài văn khấn để quảng bá, giới thiệu cho du khách trong và ngoài nước hiểu về lịch sử, văn hóa mà các Vua Hùng để lại... Chính vì vậy, việc thi tuyển được thực hiện hết sức nghiêm túc, với sự hỗ trợ của cả lực lượng công an tỉnh”. 

Việc tuyển chọn cụ Từ theo thông lệ phải trải qua 4 bước nghiêm ngặt, từ tuyển chọn, bình xét của người dân trong khu, bí thư chi bộ, các ban ngành đoàn thể địa phương. Thường thì các thí sinh là người dân sống ở các làng cổ dưới chân núi Nghĩa Lĩnh, là xã xã Hy Cương (thành phố Việt Trì) và thị trấn Hùng Sơn của huyện Lâm Thao. Tiếp đến, UBND xã Hy Cương và thị trấn Hùng Sơn sẽ chuyển hồ sơ lên Công an tỉnh Phú Thọ để xác minh lý lịch của các thí sinh.

Chú thích ảnh
Người dân đi lễ tại đền Trung

Theo quy chế thi tuyển, các thí sinh phải đạt được các tiêu chuẩn cơ bản như: cụ ông từ 60 tuổi trở lên, gia đình văn hóa, con cháu đủ đầy (có đủ trai, gái), gia đình trong năm không có tang, chấp hành tốt quy định của địa phương. Đặc biệt, trong nhiều năm liền, trong gia đình người thi tuyển phải không có ai vi phạm pháp luật. Sau khi Công an tỉnh Phú Thọ điều tra xác minh lý lịch và gửi kết quả về Khu di tích lịch sử Đền Hùng, những người tham gia thi tuyển qua vòng sơ loại sẽ bước vào vòng thi tiếp theo.

Khoảng đầu tháng 10, Ban tổ chức sẽ cung cấp tư liệu cho các thí sinh tự học. Do yêu cầu nghiêm ngặt, các cụ tham gia dự thi sẽ phải thức khuya, dậy sớm, ôn tập trong khoảng gần hai tháng. Nội dung ôn thi xoay quanh các văn bản pháp quy của Nhà nước và tỉnh Phú Thọ về Khu di tích lịch sử Đền Hùng, các quy tắc bảo tồn khu di tích, lịch sử kiến trúc các đền chùa trong khu di tích, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương. Các cụ còn phải nắm được nội dung của các bức hoành phi, câu đối, bài vị, những bài cúng tại các đền trong Khu di tích lịch sử Đền Hùng...

Cuộc thi tuyển cụ Từ thường được tổ chức vào giữa tháng 12 hàng năm. Cuộc thi tuyển này được tổ chức bài bản với sự giám sát của hội đồng thi, có camera giám sát và công an tỉnh bảo vệ. Buổi sáng, các thí sinh sẽ thi phần lý thuyết chung theo các chuyên đề. Buổi chiều, các cụ sẽ thi thực hành tín ngưỡng. Ở phần này, các thí sinh tham gia bốc thăm đề thi, đề thi rơi vào đền nào thì thí sinh thực hiện bài cúng lễ của đền đó. 

Tổng hợp hai phần thi để lấy điểm trung bình, người đạt điểm cao nhất sẽ được chọn làm thủ Từ, người cao điểm thứ hai sẽ được chọn làm cụ phụ Từ. Các cụ Từ và phụ Từ được chọn sẽ đảm nhiệm công việc tròn một năm, khóa Từ bắt đầu từ ngày 1/1 đến 31/12 thì kết thúc.

Năm nay, cụ Đào Kim Muôn, 64 tuổi, ở làng Cả, khu 4 xã Hy Cương được chọn làm cụ Từ Đền Thượng, cụ phấn khởi chia sẻ: “Được lựa chọn làm cụ Từ trông nom, hương khói Đền Thượng trên núi Nghĩa Lĩnh, thì không chỉ là vinh dự của cá nhân tôi mà còn là niềm tự hào của gia đình, dòng tộc, xóm làng. Trong dòng họ tôi cũng đã có nhiều người được chọn làm cụ Từ, nên tôi càng thấy mình càng phải tiếp tục học hỏi, phấn đấu hơn nữa để làm thật tốt công việc này”.

Chú thích ảnh
Cụ Đào Kim Muôn, thủ Từ đền Thượng, lau dọn lư hương

Từ ngày được lựa chọn, với trách nhiệm của mình, hàng ngày, cứ 6 giờ sáng, cụ Muôn và các cụ Từ khác đã có mặt ở các đền mà mình được phân công, tiến hành thay mới trầu cau, nước, dầu đèn, vệ sinh ban thờ sạch sẽ rồi mới lên hương, thỉnh chuông. Nếu ngày nào gia đình cụ thủ Từ có việc mà không lên được, các cụ sẽ thông báo cho Ban quản lý khu di tích, đồng thời người thực hiện các công việc sẽ là cụ phụ Từ. Đặc biệt trong dịp Giỗ tổ Hùng Vương này, cả cụ Từ và cụ phụ Từ đều có mặt sớm hơn thường lệ để thực hiện công việc của mình.

“Ngoài việc nhang khói trông coi đền Thượng, chúng tôi cố gắng tìm hiểu về lịch sử cũng như các câu chuyện liên quan đến Đền Hùng, các sự tích, huyền tích, những dấu ấn văn hóa, lịch sử thời Hùng Vương dựng nước để hướng dẫn, giải đáp thông tin cho du khách đến thăm Khu di tích. Cùng với đó, tôi còn thường xuyên phối hợp với cán bộ khu di tích hướng dẫn đồng bào thực hành tín ngưỡng đúng quy định như, hướng dẫn cho bà con cách sắp lễ, hành lễ, các thủ tục thực hành tín ngưỡng thờ cúng Vua Hùng, đồng thời nhắc nhở bà con không tham gia hầu đồng, bói toán hay các hành vi mê tín dị đoan khác tại cửa đền”, cụ Muôn tâm sự.

Trung Kiên/TTXVN

Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm