Câu tục ngữ này viết đầy đủ là: “Đau bụng cỏ gú, đau vú diếp rừng, đau lưng hổ cốt, đau nhọt lá lang, đau sang máu chó”. Đây là “bài tổng kết”, là kinh nghiệm dân gian về công dụng của các lá cây (và cao động vật) trong việc trị một số bệnh thông dụng trong đời sống.

• Chữ và nghĩa: Giả trân: Vừa 'giả' vừa 'trơ'

Báo chí gần đây rất hay dùng các từ, như “cha ruột/ bố ruột”, “mẹ ruột/ con ruột”…

• Chữ và nghĩa: 'Bầu ơi thương lấy bí cùng', 'cùng' là gì vậy?

“Nước mưa” là sản phẩm có từ một hiện tượng thiên nhiên, hẳn mọi người đã rõ. Đó là những hạt nước rơi từ các đám mây xuống đất. Khi hơi nước dưới mặt đất gặp nóng bốc lên cao, tới một khoảng không, ở đó có khí lạnh ngưng tụ thành giọt.

• Chữ và nghĩa: Phố phở, phố có nhà to

Báo chí những ngày qua nói nhiều tới hiện tượng một số nghệ sĩ showbiz bị đòi hỏi phải minh bạch hóa số tiền ủng hộ mà họ nhận được từ cộng đồng để cứu trợ cho những người đang trong tình cảnh khó khăn (bị bão lụt, rủi ro thiên tai hay quá nghèo khó…).

• Chữ và nghĩa: Phong sát

Gần đây, từ "phong sát" dần trở nên phổ biến khi báo chí và cộng đồng mạng đưa tin, phản ánh về đời sống văn hoá giải trí nước ngoài, nhất là Trung Quốc, để chỉ việc cấm sóng, cấm diễn đối với các nghệ sĩ ứng xử thiếu văn hóa hay vi phạm pháp luật.

• Chữ và nghĩa: 'Gôn' hay 'gốp'? Có cần 'trả lại tên cho em'?

“Bầu ơi thương lấy bí cùng/ Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”. Đây là câu ca dao được nhắc đến nhiều trong những ngày cả nước ta đang chung tay chống dịch Covid-19.

• Chữ và nghĩa: Giọt bắn

Thông thường, khi nói đến "kỷ lục" là ta nói đến một sự kiện thể thao nào đó đem lại niềm vui, niềm tự hào, niềm vinh quang chiến thắng.

• Chữ và nghĩa: 'Gôn' hay 'gốp'? Có cần 'trả lại tên cho em'?

Sẽ chẳng có vấn đề gì nếu như người Việt vẫn dùng từ "gôn" như cách gọi đã có từ bao năm nay. Tuy nhiên, không hiểu sao gần đây, Đài Truyền hình Việt Nam khi đưa tin về môn thể thao này đều nhất loạt đọc là "gốp".

• Chữ và nghĩa: Đi khám bác sĩ

"Tớ thấy thần sắc cậu không được khỏe, lại đang lúc Covid bất ổn, cậu nên đi khám bác sĩ xem sao"; "Mẹ nghĩ, mang bầu lần đầu, con nên chịu khó đi khám bác sĩ để họ tư vấn cho”...

• Chữ và nghĩa: Tinh thần thượng võ

"Thượng võ" là một từ quen thuộc trong thể thao, nhất là võ thuật. Chúng ta thường nghe nói, chẳng hạn: "Cả 2 đội đã thi đấu sòng phẳng, đúng tinh thần thượng võ".

• Chữ và nghĩa: Việt vị

"Phố phở, phố có nhà to". Chắc không ít người còn nhớ đoạn trích này. Nó vốn nằm trong sách “Học vần” - sách giáo khoa phổ thông năm xưa. Các tác giả đã lấy ví dụ như thế để các em học sinh làm quen với âm vị [f] được thể hiện bằng tổ hợp 2 phụ âm [p+h].

• Chữ và nghĩa: Thời gian ủng hộ đội...

"Húng chó" là một từ chỉ một loại cây trong vườn nhà của nhiều gia đình Việt Nam, song lại khiến ta nghĩ ngay đến thịt chó - món ẩm thực gây nhiều tranh cãi, nhưng không thể phủ nhận là nó đã ăn sâu vào trong văn hóa dân gian. “Sống ở trên đời ăn miếng dồi chó/ Chết xuống âm phủ biết có hay không”; “Sống được ăn dồi chó, chết được bó vàng tâm”.

• Chữ và nghĩa: Đồng tiền liền khúc ruột

Đồng tiền vốn là "đơn vị tiền tệ nhỏ nhất ở Việt Nam thời phong kiến" (Từ điển tiếng Việt, Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng 2020). Sở dĩ có chữ "đồng" cũng bởi tiền ngày xưa được đúc bằng đồng, một kim loại dễ gia công (đúc, dát mỏng, trang trí họa tiết), bền vững (dùng được lâu dài), có tính thẩm mỹ.

• Chữ và nghĩa: 'Chiêm lên vai, thóc dài xuống đất'

“Công chúa lấy thằng bán than/ Nó đưa lên ngàn cũng phải đi theo”. Đó là một câu tục ngữ có dạng một câu ca dao quen thuộc.

• Chữ và nghĩa: Chuyện chửi, xưa và nay

Chắc mọi người chúng ta không xa lạ gì với từ “bê tông” (tiếng Pháp: Béton). Đây là “vật liệu xây dựng chế tạo từ hỗn hợp xi măng, cát, đá và nước, đúc vào khuôn” (Từ điển tiếng Việt, Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020).

• Chữ và nghĩa: Mềm và cứng