Cập cậy (dế trũi) họ dế. Họ dế nhưng cập cậy không nhanh nhẹn dũng mãnh như dế mèn và to con như dế mèn. Cập cậy không biết đánh nhau, nó nhút nhát và chậm chạp vụng về.

• Tô Hoài: Cây bút tên tuổi của nền văn học Việt Nam

Trong các loại chim sống gần xóm làng, chỉ có con cò vào ca dao nhiều nhất, không kể nó từng lên trống đồng và thành hình tượng trang trí trong kiến trúc nữa.

• Tản văn cuối tuần: Chiếc đũa cả

Nếu đã từng ở nông thôn thuở chăn trâu, từng chơi dế chọi thì chắc chắn bạn phải mê mệt chú dế đến như thế nào, dù có thể chưa đọc “Dế Mèn phiêu lưu ký”.

• Dế Mèn phiêu lưu ký, tác phẩm Việt Nam có tinh thần nhân loại

Rọ đũa (ống đũa) trong bếp ăn bao giờ cũng có đôi đũa cái. Đũa cái còn có tên gọi khác là đũa cả. Đũa cả dùng để ghế cơm, xới cơm trong bữa ăn.

• Tản văn cuối tuần: Nắm xôi

Bên những con đường và cánh đồng ở trung du, hay đồng quê, hoặc ở góc vườn rậm rạp, ta thường gặp loài cây hăng hắc, lá to, hoa trắng. Có tên là bọ mò.

Năm nào cũng vậy, vào giáp Tết, tôi về sắm sanh cho bà, bà đều gọi tôi ra dặn riêng: “Tết về quê được, nhớ mua lễ đưa sang nhà thằng Ngư hộ mẹ”. Anh Ngư là con trai cả bà Chắt Trầm người làng có họ xa. Khi còn nhỏ, mẹ đã làm con nuôi bố mẹ bà Chắt. Bố mẹ nuôi đã mất từ lâu, bà Chắt cũng đã qua đời, nay chỉ còn con cháu; vậy mà ân nghĩa ấy mẹ vẫn không quên.

Một ngày cuối năm 1974, trên đường về quê, bố tạt vào nhà ở thị xã Thái Nguyên. Gặp ngay ngoài ngõ, bố móc trong túi xách ra nắm cơm nếp dúi vào tay tôi nói vội: Cầm về cho con, bố nhớ nó. Rồi hấp tấp dắt xe ra ga Đồng Quang cho kịp chuyến tàu xuôi.

Một buổi sáng, liên tiếp đọc được tâm sự của mấy người bạn về chuyện vì Covid-19 mà cả năm nay chưa đi được đâu, phải hủy bỏ 5-6 chuyến nước ngoài, mới thấy là mình cũng nhớ cảm giác đó.

Chim khách có bộ lông màu than. Nó hay lần mò vào vườn cây nhặt sâu bọ. Hiếm có giống chim nào thân thiện với con người hơn nó. Chim khách sống gắn bó với dân làng, được coi như người đưa tin đầu tiên khi chưa có ngành bưu điện ra đời. Ai cũng mến con chim có bộ cánh giản dị và giọng hót lào khào đó.

Đó là ngôi nhà xưa... ngôi nhà của những đôi vợ chồng trẻ mới ra riêng ở nông thôn miền đồng bằng Bắc bộ thời bao cấp.

Đó là những giây phút ngắn ngủi, diễn ra rất nhanh, trôi đi và gần như không bao giờ trở lại nữa. Tôi muốn gọi đó là giây phút của thần tiên - một thế giới khác hiện ra, ôm trọn thân thể mình, sung sướng, mê ly… đến nghẹt thở.

Ngày còn chăn bò ở núi, thỉnh thoảng tôi vẫn bắt gặp những con họa mi đất, sống thành bầy, kiếm ăn trong bụi cây, người Tày vẫn gọi chúng là “nộc chiêu”. Đó là loài chim không hót véo von như họa mi thường, chúng đa phần chui lủi dưới bụi cây với bộ lông màu đất, trông khá xấu, chỉ kêu những tiếng ri ri nhàm chán. Tôi không thích loài chim này, cứ mỗi lần nhìn thấy chúng, nghe chúng hót lại thấy buồn.

Có một nghệ sĩ piano tên thân mật là cu Bôm, cậu bị mắc bệnh hiểm nghèo (hội chứng xương cứng sớm cục bộ (Apert), khiến đường thở hẹp) ngay từ khi sinh ra, ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của cơ thể.

Thấy tôi chuẩn bị nhập Trường Trung học Văn hóa nghệ thuật Việt Bắc trong bộ quần ống sớ, áo cổ lá sen nhuộm nâu, anh rể tôi mang ra miếng vải kaki màu tro: “Cho cậu để may lấy chiếc quần Tây”.

Đang thiu thiu ngủ, bỗng nghe thấy tiếng ngáy nho nhỏ thân quen, vừa mới “phút mốt” còn suy tư trăn trở, phút sau đã ngáy pho pho. Ông chồng nghệ sĩ của mình thừa hưởng cái giá trị nhất mà ông trời ban tặng đó là sự hồn nhiên.