Dịch văn ở Pháp hay Trung Quốc đều có tranh cãi

Đó là ví dụ để thấy chuyện dịch nếu đi vào cụ thể sẽ có tranh luận sôi nổi ngay từ những chi tiết nhỏ. Hai dịch giả Pháp và Việt nói trên trao đổi nhân lễ ký kết hợp tác dịch văn học giữa Hội Nhà văn Hà Nội và Viện Nghiên cứu châu Á thuộc Đại học Alx-Marseille (Pháp) tại trụ sở hội chiều 30/10.

1. Phía Việt Nam có các nhà văn Bảo Ninh, Nguyễn Xuân Khánh, Lê Minh Khuê, nhà thơ Nguyễn Việt Chiến, dịch giả Trần Đình Hiến… Phía Pháp có các dịch giả văn học châu Á thuộc Đại học Alx-Marseille, có cả người Pháp và người Hàn Quốc, do dịch giả, GS Noel Dutrait dẫn đầu.

Qua thỏa thuận, Hội Nhà văn Hà Nội sẽ giới thiệu các tác phẩm tiếng Việt nổi bật của các nhà văn Việt Nam cho Viện Nghiên cứu châu Á để viện này giới thiệu đến các nhà xuất bản ở Pháp và tổ chức dịch thuật.

Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên giới thiệu sách Lê Minh Khuê với các dịch giả Pháp, cạnh ông là GS Noel Dutrait. Ảnh: Mi Ly

Trong lễ ký kết, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên, chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội cũng đã tặng cho Viện Nghiên cứu châu Á một số tác phẩm bao gồm: các tiểu thuyết SBC là săn bắt chuột (Hồ Anh Thái), Gần như là sống (Đỗ Phấn), Cậu ấm (Trần Chiến); tập truyện ngắn Truyện cũ Hà Nội (Tô Hoài), Nhiệt đới gió mùa (Lê Minh Khuê); ghi chép Dĩ vãng phía trước (Ngô Thảo)…

Trong khách mời của hai bên, có dịch giả Trần Đình Hiến và dịch giả Noel Dutrait đều là những người chuyên dịch Mạc Ngôn - nhà văn đoạt giải Nobel năm 2012 của Trung Quốc. Ngay từ nhan đề tiểu thuyết nổi tiếng Phong nhũ phì đồn, trong bản tiếng Pháp và tiếng Việt đã có sai khác so với bản gốc.

Theo dịch giả Trần Đình Hiến, cách dịch Ngực đẹp mông đẹp của Dutrait hay Báu vật của đời của ông đều không sát nghĩa gốc, nhưng đều có lý do riêng để phù hợp với mỗi nước.

2. Trả lời Thể thao & Văn hóa về câu hỏi: Không khí tranh luận dịch thuật ở Pháp thế nào?, dịch giả Noel Dutrait cho biết: “Các dịch giả Pháp thường xuyên lập bàn tròn trao đổi về chất lượng dịch thuật, tranh cãi về đúng sai và cái hay của các bản dịch, nhưng đều trong nội bộ giới dịch thuật”.

Dịch phẩm gây tranh luận gần đây ở Việt Nam là tập 1 Bên phía nhà Swann của bộ tiểu thuyết Tìm lại thời gian đã mất của tác gia Pháp Marcel Proust. Đây là bộ tiểu thuyết vào loại khó dịch của thế giới. Ông Dutrait cho rằng: “Tác phẩm khó đến mấy cũng có thể dịch được. Tác phẩm này của Proust khi được dịch ra tiếng Trung Quốc từ lâu rồi cũng gây rất nhiều tranh luận, sau đó còn được tổ chức dịch lại. Qua mỗi lần dịch, bản dịch lại càng tốt hơn”.

Về văn học Việt Nam tại Pháp, dịch giả Dutrait kể tên những nhà văn nổi bật như Bảo Ninh và Nguyễn Huy Thiệp. Về cá nhân, ông thích văn Nguyễn Huy Thiệp. Trong lớp nhà văn trẻ ông thích văn của Thuận. Dutrait cũng quen biết Đoàn Cầm Thi - dịch giả chuyển ngữ nhiều tác phẩm quan trọng của văn học Việt Nam ra tiếng Pháp.

Mi Ly
Thể thao & Văn hóa