Suy thận mạn & chạy thận nhân tạo - Những điều cần biết (Phần 3)

(Thethaovanhoa.vn) - Nội dung được BS. CKII. Nguyễn Thị Mai Lan (trưởng khoa Tổng Hợp – BV Hoàn Mỹ Cửu Long) tổng hợp:

4.2. Nhóm biến chứng liên quan kỹ thuật

4.2.1. Thuyên tắc khí

Đây là biến chứng ít gặp nhưng là một biến chứng rất nặng, tỉ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện và xử trí nhanh chóng.

Dấu chứng: Bọt thường được thấy ở đoạn dây dẫn từ màng lọc về cơ thể. Nếu khí đã vào tim, nghe tim có thể nghe được tiếng bọt xoáy.

Nguyên nhân: khí lọt vào thường gặp nhất là kim ở đường máu động mạch, đoạn dây trước bơm, và catheter để hở hoặc kỹ thuật loại bỏ khí ra màng lọc không đạt chuẩn.

Xử trí: Bước đầu tiên là kẹp đường tĩnh mạch lại và ngưng bơm máu. Bệnh nhân được đặt ngay ở tư thế nằm nghiêng trái, ngực và đầu cúi thấp. Sau đó là hỗ trợ hô hấp tuần hoàn, thở oxy 100% qua mask hoặc nội khí quản. Hút khí ra khỏi tâm nhĩ hoặc tâm thất bằng kim đâm qua da hoặc catheter thông tim có thể cần thiết nếu thể tích khí lớn

4.2.2. Tán huyết: tán huyết cấp trong lọc máu là một cấp cứu nội khoa

Triệu chứng: Các triệu chứng của tán huyết gồm sốt, ớn lạnh, đau lưng, nặng ngực và khó thở.

Dấu chứng: Có thể thấy da tăng sắc tố một cách ngoạn mục, thường gặp là máu đoạn dây tĩnh mạch có màu rượu vang, huyết tương sau ly tâm có màu hồng, và giảm Hct (hematocrit)

Hậu quả của tán huyết: Nếu tán huyết lượng lớn không được phát hiện sớm, kali máu tăng cao do phóng thích từ hồng cầu ly giải, gây yếu cơ, biểu hiện bất thường điện tâm đồ và cuối cùng là ngưng tim.

Nguyên nhân: Tán huyết cấp gặp trong hai tình huống chính: tắc nghẽn hoặc hẹp dây máu, catheter hoặc kim và dịch lọc có vấn đề như sử dụng dịch lọc máu nhược trương, dịch lọc quá nóng, dịch lọc nhiễm bẩn formaldehyde, chất tẩy trắng, chloramine (từ nước dân dụng), đồng (từ ống dẫn nước làm bằng đồng)[46],[68].

Xử trí: lập tức ngưng bơm máu và kẹp dây máu. Máu ly giải có rất nhiều kali không nên truyền lại cho bệnh nhân. Chuẩn bị điều trị tăng kali máu và giảm Hct. Bệnh nhân nên được theo dõi sát và xem xét nhập viện. Ly giải muộn những hồng cầu bị tổn thương có thể vẫn tiếp tục một thời gian sau buổi lọc máu. Tăng kali máu nặng có thể xảy ra và điều này có thể xem xét phải lọc máu thêm hoặc các biện pháp khác (như dùng kayexalate) để kiểm soát tình trạng tăng kali máu

Phòng ngừa: Nếu vấn đề không phải là tắc nghẽn dây máu hoặc vòng bơm máu bị lỗi gây vỡ hồng cầu quá mức, nguyên nhân của tán huyết phải được cho là do dịch lọc và các mẫu dịch lọc phải được xét nghiệm để xác định nguyên nhân .

4.2.3.Hội chứng mất cân bằng

Hội chứng mất cân bằng là một nhóm triệu chứng toàn thân và thần kinh thường liên quan đến các dấu hiệu đặc trưng trên điện não đồ, có thể xảy ra trong hoặc sau chạy thận nhân tạo. Các triệu chứng bao gồm: buồn nôn, nôn, bứt rứt, nhức đầu, nặng hơn bệnh nhân có biểu hiện đờ đẫn, co giật và hôn mê

Nguyên nhân: người ta cho rằng là do tăng cấp tính lượng nước trong mô não, khi nồng độ các chất hòa tan trong huyết tương giảm nhanh trong quá trình lọc máu, huyết tương sẽ trở nên nhược trương so với tế bào não

Xử trí:

Mức độ nhẹ: Nhức đầu không đặc hiệu, buồn nôn, nôn, điều trị triệu chứng, ngưng lọc máu, kiểm tra điện giải máu

Mức độ nặng: bệnh co giật, đờ đẫn, hôn mê, ngưng lọc máu ngay, kiểm soát đường thở, thông khí nhân tạo, kiểm tra điện giải máu, có thể dùng Mannitol

Phòng ngừa: không nên cho bệnh nhân chạy nhân tạo quá tích cực đối với những trường hợp ure và creatinin máu tăng cao, sử dụng nồng độ dịch lọc chuẩn

4.2.4.Phản ứng màng lọc: có 2 loại A và B

Loại A

Bệnh nhân có phản ứng phản vệ: khó thở, ngứa, mề đay, ho, nóng rát nơi tiêm chích, nặng hơn có thể ngưng tim và tử vong, triệu chứng thường xuất hiện trong vòng vài phút sau khi bắt đầu lọc đôi khi trễ hơn 30 phút lọc máu

Nguyên nhân

Do Ethylene oxide dùng để tiệt trùng hầu hết các màng lọc sợi rỗng, và người sử dụng khó tẩy chúng bằng phương pháp giảm khí trước khi đưa vào sử dụng, phản ứng này thấy rõ đối với màng lọc sử dụng lần đầu. Hiện nay vói hóa chất tiệt trùng mới phản ứng này rất hiếm gặp

Dịch lọc máu nhiễm bẩn: nồng độ vi trùng cao và endotoxin, các phản ứng xảy ra nhanh chóng trong vòng 2 phút đầu tiên, phản ứng qua trung gian bổ thể khởi phát chậm hơn sau 15-30 phút. Sốt và ớn lạnh là những triệu chứng đặc biệt thường gặp ở nhóm này.

Xử trí: ngưng lọc máu, không trả máu về bệnh nhân, sử dụng kháng dị ứng, trường hợp nặng cần hồi sinh tim phổi.

Loại B: phản ứng màng lọc không đặc hiệu

Triệu chứng chính là đau ngực, đau lưng, khởi phát sau bắt đầu lọc máu 2040 phút.

Nguyên nhân: chưa rõ, người ta cho rằng có vai trò của bổ thể, gặp nhiều ở màng lọc sử dụng lần đầu.

5. Kết luận

Suy thận mạn là một bệnh lý mạn tính liên quan đến chất lượng cuộc sống, chi phí điều trị và tỉ lệ tử vong tăng hàng năm, nó là gánh nặng cho gia đình và xã hội. Do đó đòi hỏi người bệnh cần tuân thủ tốt nguyên tắc điều trị, chế độ ăn, sinh hoạt để có thể kéo dài cuộc sống và tăng chất lượng cuộc sống. 

Thể thao & Văn hóa