"Bác
sĩ" của E-gara trên diễn đàn Ô tô Sài Gòn (www.otosaigon.com), trong
suốt thời gian giải đáp thắc mắc cho các thành viên diễn đàn và tiếp xúc
với nhiều tài xế nhận thấy có một số quan niệm hay cách sử dụng xe chưa
đúng, Chuyên trang Ô tô Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online đã đặt hàng
"bác sĩ" tổng hợp các vấn đề này để cùng chia sẻ với bạn đọc.1. Xăng
A95 tinh khiết hơn A92: Thực ra không phải vậy, chỉ số ốc tan (octane)
của xăng chỉ là thông số chống kích nổ của xăng. Từng loại động cơ sẽ
phải sử dụng xăng thích hợp tùy theo tỉ số nén. Nếu là động cơ có tỉ số
nén thấp thì dùng 92 hay 95 không có khác biệt gì mấy.
2. Xe
dùng nhiều thiết bị điện thì cần bình ắc qui to: Thực ra, bình điện chỉ
là thiết bị trữ điện năng khi xe không nổ máy, khi xe đã nổ máy thì mọi
trách nhiệm cung cấp điện dồn vào máy phát điện xe. Việc xe "thiếu
điện" chỉ được giải quyết triệt để khi thay máy phát có công suất phù
hợp. Điều này cũng lý giải cho việc tại sao trên các xe thế hệ mới bây
giờ, kích thước bình điện khá khiêm tốn, bởi vì nó gần như chỉ đảm nhiệm
chức năng khởi động động cơ và chức năng phụ là ổn định điện áp trong
hệ thống khỏi các xung nhiễu do máy phát điện gây ra.
3. Khi
nước làm mát cạn thì phải châm dung dịch làm mát (Coolant), khi nước
bình điện cạn thì phải châm a-xít (Acid): Không nên làm vậy, chất lỏng
bốc hơi chủ yếu là nước. Chỉ cần châm thêm nuớc tinh khiết cho đến mức
cần thiết là đủ. Việc pha trộn nhiều loại Coolant không cùng gốc hay làm
tăng nồng độ a-xít trong bình điện có thể làm hại cho hệ thống làm mát
hay làm giảm tuổi tho bình điện. Việc sạc bình định kỳ cũng là không cần
thiết, việc thiết thực là duy trì mức điện dịch đạt yêu cầu.
4. Bánh
xe càng rộng bản càng bám đường: Thực tế các xe thể thao hay có bộ mâm
to đùng và lốp mỏng dính, trông rất đã nhưng nhà sản xuất làm vậy không
phải để xe bám đường hơn. Lực ma sát tạo ra của lốp xe với mặt đường chủ
yếu phụ thuộc vào khối lượng xe, chất lượng cao su lốp, kết cấu khung
gầm. Việc thay bánh xe to và mỏng sẽ dẫn đến những hệ lụy như: xóc và ồn
xe, sai số đo công tơ mét (Counter Meter), mau mòn lốp, giảm tuổi thọ
các chi tiết chịu lực như rutin trụ, bạc đạn bánh xe.... mà hiệu quả bám
đường không cải thiện gì đáng kể. Hãy nhìn những chiếc “phi thuyền mặt
đất” F1, nó được trang bị những bộ lốp (vỏ) khá dày dặn để đảm bảo vận
tốc và khả năng bám đường cao nhất.
5.
Phanh ABS, EBD… là "thiên thần hộ mạng": ABS sẽ hỗ trợ rất nhiều nhưng
không phải là tất cả! Việc lái xe cẩn thận, lường trước mọi tình huống
mới chính là thiên thần hộ mạng của bạn. Lái xe cẩu thả, chạy nhanh
phanh gấp, lấy cua tốc độ cao... sẽ rất nguy hiểm dù xe có ABS hay
không. Hãy nghĩ đến những nguyên tắc vật lý căn bản nhất khi vật thể
chuyển động cong để hình dung ra mối nguy hiểm khi vào cua và thắng gấp!
Khi bánh xe đã hổng khỏi mặt đất thì ABS hay EBD còn tác dụng gì nữa?
6. Đạp
bàn đạp ga vài cái trước khi nổ máy (để bơm xăng) và trước khi tắt máy
(để sạc bình): Việc làm này rất ít khi hiệu quả thực sự, bơm xăng tiếp
liệu là bơm điện (khi mở công tắc mới chạy) hay bơm cơ khí (dẫn động bởi
trục cam, vận hành khi cốt máy quay) nên không hề bị tác động khi nhấn
ga.
Ở các dòng xe dùng chế hòa khí có bơm tăng tốc thì thao tác
này có thể giúp 1 ít xăng được phun vào họng hút làm đậm hòa khí nhưng
có khi lợi bất cập hại, nếu chế hòa khí đó còn tốt thì việc hòa khí đậm
quá có thể làm ướt buồng đốt và bugi, xe rất khó nổ máy!
Việc
khác là khi xe đã nổ máy và vận hành thì máy phát sẽ cung cấp điện cho
bình điện lập tức, trong quá trình xe chạy thì bình xem như đã đầy điện
và việc sạc thêm trong vài giây có ý nghĩa gì? Hơn nữa, việc rồ ga và
tắt máy đột ngột cũng đôi khi làm dư xăng ở cổ hút, có thể làm "ngộp
xăng" ở lần khởi động kế tiếp.
Nên bảo dưỡng xe định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất - Ảnh minh họa |
7. Nhớt
nào cũng là... nhớt: Trong xe có rất nhiều thiết bị cần dầu bôi trơn,
truyền áp suất, làm mát... Cần phải sử dụng các loại dầu bôi trơn hay
hóa chất cho thật chính xác. Bản thân các loại dầu cũng có các thông số
và phẩm cấp riêng, việc dùng lẫn lộn là rất nguy hiểm hoặc chí ít là làm
hỏng hay giảm tuổi thọ xe. Các loại dầu phổ biến là:
- Dầu động
cơ (Engine oil): là loại dầu mà nhiều người biết đến nhất, từ xe máy cho
tới xe... lửa đều phải dùng! Tuy nhiên, nó cũng chia làm nhiều phẩm cấp
và chủng loại khác nhau. Thông số hay được nói tới nhất lại là độ nhớt
(SAE) thay vì phẩm cấp (Grade) S... cho máy xăng và C... cho máy dầu. Độ
nhớt thích hợp cho động cơ xe tùy thuộc vào nhiệt độ môi trường nên đa
phần các nhà nhập khẩu hay sản xuất đều chọn bán loại phù hợp, là người
tiêu dùng ta chỉ nên quan tâm tới phẩm cấp thôi. Động cơ xe sẽ được nhà
sản xuất khuyến cáo dùng dầu nhớt có phẩm cấp tối thiểu, dùng tốt hơn
mức đó thì tốt hơn nhưng đừng dùng thấp hơn!
Ví dụ xe bạn được
khuyên dùng dầu SG, đừng ngần ngại gì khi mua 1 can dầu SJ về thay,
nhưng nhớ là không bao giờ cho xe dùng dầu SE nhé! Có một việc cần nói
thêm là chỉ châm dầu động cơ trong mức cho phép, việc châm quá nhiều dầu
không những không làm "mát máy" như nhiều người nghĩ mà còn tổn hại đến
công suất và tuổi thọ động cơ
- Dầu hộp số và bộ cầu (Gear oil):
đây là loại dầu cho bánh răng, có độ nhớt cao hơn dầu động cơ và ít
phải thay định kỳ hơn. Tuy nhiên không phải vì thế mà xem thuờng nó.
Việc thay sai dầu vào hộp số hay bộ cầu (thường gặp nhất là thay dầu
động cơ vào hộp số) đã làm cho nhiều bác tài phải khóc ròng vì hối hận
đó. Hãy tham khảo chính xác loại dầu truyền động mà xe bạn cần, thường
là SAE 90 cho hộp số và cầu chung hộp số (cầu trước) và SAE 120 cho cầu
vi sai (cầu sau).
- Dầu hộp số tự động (Automatic Transmission
oil - AT oil): đây là loại dầu khá đặc biệt, tuy là có độ nhớt tương
đương SAE 10 nhưng lại khác nhiều với các loại dầu bôi trơn thông thường
có cùng độ nhớt. Việc chọn đúng loại dầu mới giúp xe bạn vận hành êm
ái, phát huy đúng công suất và tránh được những hư hỏng không đáng có
với bộ số tự động, một bộ phận nổi tiếng về sự phức tạp, tinh xảo và khó
sửa chữa.
Có vài nhãn xe ghi rất rõ ràng loại dầu hộp số AT phải
thay, thậm chí tới cả hãng sản xuất cũng được khuyến cáo. Dầu AT này
tuy có hơi khó mua và thay thế nhưng việc thay nó định kỳ và đúng chủng
loại là rất cần thiết.
- Dầu phanh (Brake Fluid): đây là cách gọi
chung cho dầu thủy lực dùng trong hệ thống phanh và ly hợp cho hộp số
tay (manual). Bản thân tôi đã không chỉ một lần gặp phải và xử lý việc
hệ thống phanh bị châm nhầm dầu động cơ. Hết sức phiền phức vì đường ống
bị kết tủa đóng kẹt, các chi tiết cao su bị nở dãn, phải thay thế toàn
bộ và súc rửa toàn hệ thống. Đặc biệt nếu là xe có ABS thì nên... đặt
hàng bộ Actuator (bộ kích dùng cho thắng ABS)mới là vừa.
Thường
thì dầu phanh chỉ hụt 1 ít do bố thắng (má phanh) mòn, như vậy thì không
cần châm thêm vì khi thay bố mới mực dầu sẽ tự đầy lên lại. Nếu dầu
phanh cạn nhanh tới mức báo đèn thì phải kiểm tra ngay, chắc chắn có sự
rò rỉ ở đâu đó, việc này cực kỳ nguy hiểm như thế nào chắc tôi không cần
phải nói thêm.
Việc châm dầu hay thay dầu vì vậy nên hết sức cẩn
trọng, theo kinh nghiệm thì nếu không biết chắc là dầu hiện dùng là
loại nào thì chí ít cũng thay loại dầu phanh cùng màu (vàng, đỏ...) để
tránh những hư hỏng đáng tiếc. Tốt nhất nếu bạn muốn đảm bảo, hãy thay
toàn bộ dầu phanh bằng một loại dầu mà bạn chọn, sau đó chỉ châm thêm
đúng loại đó khi bạn sửa chữa xe.
- Dầu tay lái trợ lực: Đây cũng
là 1 loại dầu nên đề cập tới. Thường thợ hay lấy dầu... pha xăng của xe
2 thì để châm hay thay cho bạn. Hãy chặn đứng thói quen đó bằng cách
bắt họ mua đúng loại dầu mà nhà sản xuất khuyên dùng, nếu không làm được
điều đó thì hãy thay dầu của hộp số tự động vào, đó là việc làm đúng kỹ
thuật. Nếu xe bạn đang dùng là AT thì việc thủ sẵn một bình dầu AT
trong xe để châm cho hộp số và trợ lực lái là không thừa đâu. Cũng như
dầu phanh, việc hụt nhanh dầu tay lái cũng cần kiểm tra ngay lập tức để
khắc phục kịp thời.
- Dung dịch làm mát (Coolant): Thường thì
xe bạn đã có sẵn nó trong hệ thống làm mát (HTLM), bạn chỉ cần châm thêm
nước tinh khiết vào hệ HTLM là đủ. Tuy nhiên, nếu bạn cảm thấy nước
trong HTLM của xe bạn có vẻ bẩn hay là muốn thử dùng vài loại Coolant mà
bạn mới phát hiện ra thì hãy thay toàn bộ nước làm mát trong xe bạn và
súc rửa luôn HTLM trước khi thay Coolant mới.
8.
Xe đi lâu sẽ bị "nóng máy", cần nghỉ ngơi và nước máy càng mát càng
tốt: Đây là quan niệm chỉ đúng với những xe trục trặc về hệ thống làm
mát. Thường thì sau khi khởi động, động cơ sẽ gia nhiệt rất nhanh do bản
thân nhà sản xuất muốn vậy, nhưng khi đạt đến nhiệt độ vận hành mong
muốn thì việc tăng nhiệt độ ngừng lại. Một động cơ chuẩn thì dù trời
nắng hay mưa, ngày hay đêm, leo dốc hay đổ đèo, xe chở hàng hay chỉ 1
người lái, đi 2km hay 700km... thì nhiệt độ cũng vẫn ổn định ở một mức.
Nếu
động cơ xe bạn thay đổi nhiệt độ theo từng điều kiện khách quan thì có
nghĩa là đã đến lúc bạn kiểm tra tổng quát xe rồi đó. Cũng chính vì vậy,
đôi khi không cần lo lắng thái quá khi bạn phải dùng xe chạy số thấp
trong một quãng đường khá dài (đèo, núi...), hãy tập trung vào việc điều
khiển xe và chọn mức số sao cho xe chạy mạnh và chủ động tốc độ.
Ngoài
ra, nếu xe bạn đang hoạt động tốt thì bạn sẽ thấy rằng nước máy sẽ rất
mau chóng đạt đến một mức nhiệt độ nào đó. Điều đó chứng tỏ là nhà sản
xuất đã tìm thấy một nhiệt độ cho động cơ hoạt động hiệu quả nhất và cố
gắng thiết kế sao cho động cơ được hoạt động ở nhiệt độ đó.
Vậy
nên việc làm sao cho động cơ "mát" hơn như một số anh thợ khuyên bạn là
không cần thiết và phản tác dụng. Bạn sẽ phải trả nhiều tiền xăng hơn,
bực bội hơn vì xe "lực xực" và về lâu dài, có thể sẽ mau phải đại tu máy
hơn đó.
9. Bánh
bơm càng căng đi càng "nhẹ", bánh bơm non hơi (mềm) thì thắng (phanh)
ăn hơn: Đây là quan niệm khá phổ biến. Bánh xe bơm quá căng sẽ làm mất
tác dụng giảm chấn của bánh xe và làm bánh xe "nảy" trên mặt đường làm
giảm hiệu quả phanh (không phải là do diện tích tiếp xúc bé đi như nhiều
người nghĩ). Cũng chính vì vậy, bánh xe non hơi sẽ làm mất ổn định
trong việc điều khiển xe mà hiệu quả phanh không tăng lên được tí nào.
Ngoài việc bơm bánh xe sai thông số chuẩn của nhà sản xuất có thể làm
giảm tuổi thọ của vỏ xe, gây nguy hiểm trong quá trình sử dụng xe trên
đường.
10. Việc "ép ga"
(số thấp tua lớn) sẽ làm hại động cơ hơn là "ép số" (tua nhỏ số cao): Do
cảm thấy tua máy chậm lại và tiếng máy nhỏ lại khi ép số nên đa số các
bác tài thường hay "ép số" vì nghĩ là làm vậy máy quay ít hơn, sẽ bền và
lợi xăng. Đây là quan niệm cực kỳ sai lầm, gây giảm thọ động cơ nghiêm
trọng.
Tuyệt đại đa số các cơ phận trong động cơ đều sử dụng bạc
trượt ma sát và bôi trơn thủy động, việc đặt tải trọng lớn lên động cơ
trong khi số vòng quay thấp (bơm dầu tạo áp lực kém) có thể phá hủy màng
dầu bôi trơn và làm mòn các chi tiết trượt. Việc tua máy cao tuy gây
cảm giác gầm rú nhưng lại ít gây thiệt hại cho động cơ mấy ngoài việc
tốn nhiên liệu, gây ồn và ô nhiễm môi trường. Chính vì vậy, hãy chọn số
vòng quay hợp lý khi lái xe.
11. Ở
các xe số AT, dung số L hay số 1 sẽ leo dốc khỏe hơn số D: Đây là quan
niệm thường thấy ở đa số các chủ xe sử dụng xe AT, đặc biệt là phái nữ.
Thực chất, dù để D hay L(1) thì xe luôn khởi hành bằng số 1 trong bộ AT,
moment kéo ở bánh xe khi vượt dốc sẽ vẫn chẳng thay đổi gì khi ta để D
hay L. Mục đích của nhà sản xuất khi chế tạo ra các cấp số điều khiển
được là để người lái chủ động được cấp số khi sử dụng xe trên những đọan
đường đặc thù như đèo dốc, cua tay áo… Khi đó xe cần giữ mức số thấp để
tăng độ ổn định cũng như tận dụng được lực hãm xe của động cơ (engine
braking).
12. Có vài loại
"phép lạ" cho xe của bạn: Với thời đại thông tin hiện nay, đặc biệt là
khi giá nhiên liệu đang tăng tới chóng mặt, hàng ngày bạn sẽ nhận được
không chỉ 1 lần những quảng cáo thần diệu làm cho xe của bạn trở nên ưng
ý hơn bao giờ hết. Nào là thời gian sẽ bị xóa phai dấu ấn với công nghệ
mạ không điện cực, nhiên liệu giảm 30% với Plasma tạo ra trong buồng
đốt, hiệu suất tăng 40% vì các chú phân tử xăng bé tí đã được xếp ngay
hàng thẳng lối,... Chưa hết, người ta còn kèm theo cho các bạn 1 mớ
chứng từ hổ lốn minh chứng là cái này hay được xài trong tàu Discovery,
cái nọ trong dàn khoan đâu đó ở Siberia, món kia được tin dùng trong
quân đội Mỹ và NATO...
Hãy biết vượt qua những lời đường mật đó
và đừng hành hạ xe của bạn bằng ba cái sản phẩm bịp bợm này, đừng bao
giờ lâm vào cảnh "tiền mất tật mang" vì những gã bán dầu cù là công nghệ
nanô. Hãy tin vào những nguyên tắc cơ bản nhất mà môn vật lý phổ thông
đã trang bị cho bạn để đừng biến thành nạn nhân của những sản phẩm tuy
đắt tiền nhưng nếu "vô thưởng vô phạt" thì cũng đã là may mắn lắm.
13. Thể
hiện sự chăm sóc xe bằng cách đánh bóng nó thường xuyên: Bạn có bao giờ
tự hỏi là tại sao xe bạn bóng vậy sau mỗi lần đánh? Thực tế là trong
sáp đánh bóng (Car Wax) ngoài những hóa chất nền làm sạch và thấm bóng
sơn xe, còn có 1 lượng nhất định bột mài làm mòn lớp sơn bị đánh. Việc
đánh bóng xe quá nhiều lần khi nó chưa thật sự mờ cũ sẽ làm nước sơn xe
bạn nhanh chóng bị mòn, mất lớp bảo vệ và bị bạc màu.
Hãy chăm
rửa sạch xe bằng các dung dịch rửa xe chuyên dùng, giữ bóng lớp sơn bằng
các dung môi làm bóng sơn một cách nhẹ nhàng. Đừng để xe bạn bẩn quá
lâu làm chất bẩn khắng sâu vào sơn làm mất độ bóng vốn có.
14. Vỏ
(lốp) xe cứ còn gai là còn tốt: Điều này chắc hẳn là đúng nhưng chưa
đủ. Thường thì vỏ xe luôn có ấn định thời gian sử dụng gần như “đát” của
thuốc hay thực phẩm, thời gian này thường là 2-3 năm khi bán mới và 5-7
năm khi sử dụng, tùy theo điều kiện bảo quản, sử dụng, thời tiết và
chất lượng sản xuất.
Trên vỏ xe luôn có ghi số tuần và năm sản
xuất. Ví dụ: 1809 nghĩa là sản xuất ở tuần thứ 18 năm 2009, chiếc vỏ xe
này sẽ được khuyến cáo không bán cho người tiêu dùng vào tuần thứ 18 năm
2012 và không nên sử dụng quá năm 2016.
Do có thành phần cấu tạo
là cao su nên vỏ xe dễ bị lão hóa, rạn nứt, giảm tính đàn hồi và độ ma
sát với mặt đường theo thời gian. Chính vì vậy, đừng nghĩ là “bộ chân”
xe mình còn tốt nếu chỉ quan sát thấy lớp gai còn sắc nét và cao ráo, có
thể lớp cao su đã lão hóa, hơi ẩm thấm vào làm mục ruỗng lớp bố bên
trong, vỏ xe có thể nổ hông bất cứ lúc nào nếu đã quá đát (hạn sử dụng).
Theo TBKTSG