(TT&VH) - Từ ngày 1/1/2010 bắt đầu có hiệu lực hiệp định Ukraina – EU về việc nhận lại những người từ các quốc gia khác xâm nhập trái phép vào EU qua lãnh thổ Ukraina. Hiệp định này đã được Quốc hội Ukraina phê chuẩn ngày 15/1/2008.
Nói một cách đơn giản, trước đây các nước EU chỉ trả lại cho Kiev những người mang quốc tịch Ukraina nhập cảnh lậu vào châu Âu. Nhưng bây giờ mọi việc đã đổi khác, nước này phải nhận cả những công dân quốc gia thứ ba xâm nhập trái phép vào EU qua lãnh thổ của mình. Đổi lại, Ukraina được hưởng lợi gì? Trong tương lai đó là sự nới lỏng rồi tiến đến bỏ hẳn chế độ thị thực giữa Ukraina với các nước EU. Một sự đổi chác hẳn là có lợi đối với Kiev?
EU còn cấp kinh phí để Ukraina xây dựng các trạm tiếp nhận tạm thời những người nhập cư bất hợp pháp sẽ được các nước châu Âu trả lại sau ngày 31/12/2009. Nhưng có tin cho biết Kiev không sử dụng toàn bộ số kinh phí này đúng mục đích. Mới đây Thứ trưởng Ngoại giao Ukraina Valery Chalyi thừa nhận: “Tôi công nhận rằng Ukraina chưa dùng hết kinh phí để xây dựng các trạm tiếp nhận người nhập cư trái phép. Chúng tôi mới chỉ sử dụng một phần trong đó”.
Nhiều người châu Á xâm nhập trái phép vào EU qua lãnh thổ Ukraina
Thứ trưởng Chalyi cũng nói thêm rằng vào dịp bắt đầu có hiệu lực hiệp định giữa Kiev với EU về việc trả lại người nhập cư trái phép, các chuyên gia không nên thổi phồng các con số khiến dân chúng bị sốc. Theo một con số ước tính, từ năm 2010 sẽ có gần 150.000 người nhập cư trái phép bị EU trả lại cho Ukraina. Còn Kiev sẽ trả những con người này cho ai, đó lại là vấn đề khác. Ông Chalyi khẳng định: “Chúng tôi sẽ nắm được tình hình khi các cơ chế trao trả được thực thi đầy đủ. Hiện tại chưa có thông tin chính xác về số lượng người nhập cư bất hợp pháp sẽ được chuyển giao cho Ukraina”.
Văn phòng đại diện của EU tại Kiev cho rằng việc thực hiện hiệp định trao trả người nhập cư trái phép giữa Ukraina với EU sẽ không gặp khó khăn. Đây là một phần của sự hợp tác giữa Ukraina với EU trong vấn đề “vu hồi” người nhập cư trái phép. Mọi biện pháp cần thiết để thực hiện hiệp định này đều đã được xem xét, ngoài ra còn có các văn kiện song phương đề cập sự hợp tác trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, một số chuyên gia của Ukraina nói rằng mọi chuyện đâu có đơn giản như vậy. Từ góc độ pháp lý thì Kiev lâm vào tình thế rất phức tạp. Để khỏi cắn rứt lương tâm, các nước châu Âu bỏ ra “vài xu” cho Ukraina để dựng các trạm tiếp nhận rồi bỏ mặc cho nước này tự xoay xở. Rõ là Kiev tự mang ách quàng vào cổ. Một số nhà phân tíchh chính trị ở Kiev cho rằng các nhà lãnh đạo Ukraina lẽ ra phải “đập bàn” để bảo vệ lợi ích quốc gia thì lại chấp nhận mọi điều kiện của EU với hy vọng sẽ được “đền đáp mai sau”.
Theo những dự báo tiêu cực nhất, trong 15 năm qua có gần nửa triệu người từ nhiều quốc gia đã chọn Ukraina làm nơi quá cảnh để xâm nhập châu Âu. Có người đặt câu hỏi: Kiev phải làm sao đây nếu đủ chừng ấy người ào ạt như thác lũ bị đẩy trở lại Ukraina?
Liệu Kiev có chịu nổi sức ép khi "dòng thác lũ" người nhập cư từ EU tràn vào?
Ý kiến của Vladimir Gorbach, nhà phân tích chính trị của Viện Hợp tác châu Âu – Đại Tây Dương (Ukraina): "Dòng thác ấy dĩ nhiên không quay lại toàn bộ. Tôi cho rằng tiến trình “chuyển giao” sẽ “có chừng mực” – bắt được ai thì trả người đó. Ukraina có hai sự lựa chọn trong trường hợp này: Hoặc đẩy những người này đi tiếp nếu có chứng cứ xác đáng về điểm xuất phát của họ đến Ukraina. Hoặc là để người nhập cư ở lại nhưng cần phải có tiền để nuôi họ. Như vậy thì trên lãnh thổ Ukraina sẽ phải dựng lên cái gọi là các trại nuôi giữ người nhập cư và kinh phí, tối thiểu là một phần trong đó, sẽ do EU cấp”.
Ý kiến của Leonid Kozhar, đại biểu Quốc hội của Đảng Các khu vực, Ủy viên Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Ukraina: “Tôi cho rằng Ukraina hoàn toàn chưa sẵn sàng chuẩn bị để tiếp nhận trở lại người nhập cư trái phép – chúng ta không có nơi tiếp nhận theo mẫu của châu Âu. Chẳng rõ vì sao chính phủ không sử dụng hết sự hỗ trợ của EU cho việc này, người ta chi cho chúng ta 30 triệu euro để xây các trạm tiếp nhận người nhập cư mà Ukraina mới dùng có một phần ba.
Do đó trong đầu tôi nảy ra câu hỏi: Chúng ta liệu có đảm bảo được những điều kiện tối thiểu để nuôi giữ người nhập cư trái phép theo luật pháp của chúng ta và luật pháp EU không? Ukraina đã chuẩn bị đến đâu để hồi hương họ và dĩ nhiên tiến trình này là do nước ta phải tự làm. Ngoài ra, hiệp định về trao trả người nhập cư bất hợp pháp giữa chúng ta với Nga chưa có hiệu lực và còn cả tổ hợp các vấn đề cần giải quyết cho xong”.