Châu Phi chống đói: Trí thức "trở lại ruộng đồng"

04/11/2009 12:23 GMT+7 | Trong nước

(TT&VH) - Lục địa Đen chống khủng hoảng lương thực theo cách riêng của mình: Hàng triệu người hiện đang “cày ruộng từ xa”. Có nghĩa là người thành phố về quê lập ra các trang trại nhưng bản thân họ hầu như không có mặt tại đó mà thuê họ hàng, bạn bè cày xới, vun trồng. Sản phẩm thu được lại đem ra thành phố bán. Trào lưu mới này đem lại lợi ích cho xã hội và được chính quyền nhiều nước ở châu Phi ủng hộ.

Những người châu Phi có học và khá giả (theo thước đo ở địa phương) lập ra các trang trại rồi điều khiển công việc đồng áng từ xa, trong khi vẫn sống và có nghề nghiệp “sang trọng” tại thành phố. Họ thuê người thân làm việc và quản lý trang trại. Các “chúa đất” mới vốn sinh ra và lớn lên ở nông thôn nhưng họ không bao giờ thuê dụng người lạ. Có lẽ vì rất ít khi về trang trại nên việc giao tài sản cho những người thân thuộc khiến họ cảm thấy yên tâm hơn.


Do giá lương thực - thực phẩm ở châu Phi cao nên việc làm nông nghiệp từ xa mang lại nguồn thu nhập không nhỏ, xét theo mức sống tại đây. Điều quan trọng hơn cả là niềm đam mê mới của giới trí thức thành phố giúp cho xã hội giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực. Chính quyền nhiều nước hiểu rõ điều này nên đã hết lòng ủng hộ.

Ở châu Phi, người ta cho rằng chỉ giới trí thức mới có thể thúc đẩy ngành nông nghiệp phát triển. Lĩnh vực này từng bị chính phủ nhiều nước xem nhẹ trong mấy thập niên qua. Giờ đây không hiếm những chính khách hàng đầu của một quốc gia lại là người có công lớn trong việc hình thành phong trào làm trang trại ở châu Phi. Chẳng hạn, cựu Tổng thống Nigeria Olusegun Obasanjo có một trang trại rất lớn trồng đủ loại cây lương thực và rau. Ông cũng đã làm nhiều việc để phát triển phương thức “cày ruộng từ xa” ở Nigeria.


Hiện tại “dân cày đường nhựa” ở Liberia được các quan chức chính phủ hỗ trợ mạnh mẽ nhất. Tại nước này, cuộc nội chiến đã hoàn toàn hủy hoại nền nông nghiệp và buộc chính quyền phải trông chờ vào nguồn lương thực - thực phẩm ngoại nhập. Nữ Tổng thống Ellen Johnson - Sirleaf hy vọng giới trí thức sẽ giúp đất nước khôi phục ngành sản xuất nông nghiệp vốn hoang tàn. Từ năm ngoái, bà đã phát động chiến dịch “Trở lại ruộng đồng” với mục tiêu thuyết phục người thành phố làm nông nghiệp. Câu khẩu hiệu chính của chiến dịch được đưa ra: “Ruộng đất là ngân hàng, hãy đầu tư tiền vào đây!”. Một mặt, “dân cày đường nhựa” biết rõ người thành phố cần loại lương thực - thực phẩm nào, mặt khác, họ cũng quen thuộc với điều kiện làm việc ở nông thôn vì bản thân được sinh ra và lớn lên tại đó.

Một số người thành phố cũng làm “nghề nông” tại chỗ, không nhất thiết phải về làng quê dù họ chẳng có mảnh vườn nào cả. James Memusi làm nghề kế toán ở thủ đô Naibori của Kenya. Anh trồng nấm ngay trong một căn phòng thuộc căn hộ lớn của gia đình. Sản phẩm tiêu thụ ngay tại các siêu thị và khách sạn gần đó. Hình thức “làm nông” này không tiện lắm nên ít người thực hiện. Phần lớn giới trí thức tại châu Phi có điều kiện mua ruộng đất ở nông thôn và họ tận dụng việc này để kiếm thêm thu nhập.


Sản xuất nông nghiệp ở châu Phi mới chỉ đáp ứng được
một phần rất nhỏ của nhu cầu tại chỗ

Tại Liberia, mục tiêu chính của chính sách nông nghiệp mới là bỏ nhập khẩu gạo và cà chua. Còn ở những quốc gia châu Phi phát triển hơn thì giới trí thức lập ra trang trại cốt là để có rau sạch, gạo sạch cho gia đình và người thân. Dĩ nhiên, kiếm thêm thu nhập không bao giờ bị coi là thừa.

      Châu Phi hiện nay gần như nhập khẩu hoàn toàn lương thực, trong khi đó, dân số của châu lục này được dự báo sẽ tăng lên thành 1,8 tỷ người vào năm 2050, thay vì 1 tỷ như hiện nay. Như vậy, việc lương thực tăng giá không ngừng sẽ làm cho cán cân thương mại nông nghiệp của lục địa Đen ngày càng thâm hụt.

     Để tự bảo vệ mình trước khủng hoảng lương thực và nạn đói, châu Phi cần phải phát huy tiềm năng nông nghiệp và tăng nhanh sản lượng lương thực. Các nước phát triển nên giúp châu Phi nhanh chóng thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, hỗ trợ nông dân nghèo được tiếp cận với những loại giống, phân bón, máy móc đem lại hiệu quả cao.

     Theo các chuyên gia của Liên hiệp quốc, để giảm tỷ lệ nghèo đói, châu Phi cần thiết phải đầu tư mạnh vào nông nghiệp, bởi Ngân hàng Thế giới dự báo nhu cầu lương thực tại đây sẽ tăng mạnh và lên tới 100 tỷ USD từ nay đến năm 2015, cao hơn gấp hai lần so với năm 2000. Các chính phủ châu Phi nên thực hiện biện pháp kích thích sản xuất nông nghiệp bằng giá cả; tăng chất lượng và số lượng những khoản đầu tư công cộng; cải thiện tính bền vững của các tổ chức sản xuất và khuyến khích sáng tạo trong lĩnh vực khoa học, công nghệ...


Trần Quang Vinh

Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm